ارز دیجیتال چیست؟ ارز دیجیتال یا رمز ارز(Cryptocarrrncy) شکل خاصی از پول دیجیتال است که بر پایه علم رمزنگاری ایجاد شده است بیشتر ارزهای دیجیتال برای بهرهمند شدن از ویژگیهای اساسی مانند غیر متمرکز بودن شفافیت و تغییر ناپذیر بودن از بلاکچین استفاده میکنند غیر متمرکز بودن ارزهای دیجیتال به این معنی است که هیچ نهاد گروه یا سازمانی آنها را کنترل نمیکند کریپتو کارنسیها را میتوان به صورت مستقیم و بدون دخالت هرگونه واسطهای در اینترنت به شخص دیگری ارسال کرد یعنی برای ارسال ارزهای دیجیتال به یکدیگر نیازی به افتتاح حساب بانکی، استفاده از خدمات بانکها یا هر سازمان واسطه دیگری نخواهد داشت . رمز ارزها همانند ریال و دلار پولهایی هستند که با ساز و کار مختلفی توزیع میشوند فرایند خلق برخی از این پولها مانند بیت کوین با ماینینگ انجام میشود و برای تعداد دیگری از آنها تمامی سکهها از قبل به صورت استخراج شده در شبکه قرار میگیرند ارزهای دیجیتال بر روی فناوری ماینینگ ساخته شدهاند که یکی از محصولات مهم آن فناوری بلاک چین است.
بلاک چینهای عمومی که اکثر ارزهای دیجیتال از آن استفاده میکنند قابلیت مشاهده تمامی تراکنشها را چه برای افرادی که در شبکه حضور دارند و چه برای افراد خارج از شبکه فراهم میکند.
از دید بسیاری بیت کوین اولین ارز دیجیتالی حقیقی یا رمز ارزی است که ایده آن سال ۲۰۰۸ در وایت پیپر بیت کوین منتشر و اولین سکههای آن در سال ۲۰۰۹ استخراج شد :البته قبل از بیت کوین نیز تلاشهای زیادی برای ساخت یک ارز دیجیتال صورت گرفته بود .
ایده شکلگیری ارزهای دیجیتال از دو مشکل بزرگ(( اعتماد به شخص ثالث ))و ((دو بار خرج کردن)) ریشه میگیرد هنگامی که شما از بانکها برای انتقال پول نگهداری آن استفاده میکنید در واقع به آن بانک اعتماد کردهاید، حتی اگر کلی تر به ماجرا نگاه کنید اعتماد برای پیش بردن بسیاری از کارهایتان ضروری است مشکل دو بار خرج کردن در سیستمهای مالی که توسط سرورهای مرکزی با بررسی موجودیهای حل شده بود جلوی افراد را ازخرج کردن دوباره مقداری مشخصی پول می گرفت.این راهکار به صورت عیز متمرکز در بیت کوین ارائه شد و تمامی افراد با بررسی تاریخچه تراکنش ها متوانستند از تقلب کردن سایرین جلوگیری کنند.
بیت کوین به عنوان اولین پول الکترونیکی عرضه شد که نتوانسته بود مسئله اعتماد و دو بار خرج کردن را حل کند دیگر نیاز نبود افراد برای انتقال و نگهداری پول به شخص، سازمان،گروه و یا بانکی اعتماد کنند مسئله اعتماد نیز نه تنها در انتقالات پولی بلکه در بسیاری از امور دیگر برای انسان ها به یک دردسر بزرگ تبدیل شده بود و همین سیستم عاری از مشکل اعتمادی که بیت کوین ارائه داده بود در سایز فعالیت های انسانی نیز به کار گرفته شده بود.
رفته رفته ارزهای دیجیتال برای حل دغدغه های متفاوتی به وجود آمدند به عنوان نمونه اتریوم خود را در بستری برای توسعه برنامه های مختلف و اجرای قرار دادهای هوشمند معرفی کرد و ریپل با نگاه خوش بینانه نسبت به بانک ها بر روی تجدید ساختار ارتباطات بین بانکی و ارائه سیستم پرداختی پر سرعت و کم هزینه متمرکز شد امروزه توکن های بسیاری بر روی بستر ارزهای دیجیتالی مانند اتریوم ،ایاس و ترون ساخته شده اند که از قدرت بلاک چین های اصلی برای اجرای تراکنش هایشان بهره می گیرند
رمز ارزها چگونه کار می کنند؟
رمز ارزها برای اجرای تراکنش های خود مدل های مختلفی را به کار می گیرند به عنوان نمونه بیت کوین از مدل اثبات کار استفاده میکند که طی آن استخراج کنندگان یا ماینرها تراکنش ها را تایید مکنند این مدل های مختلف بلاک چین ها که با نام (الگوریتم های اجتماع)یا سازوکارهای توافق جمعی شناخته می شود نحوه به اتفاق نظر رسیدن مشارکت کنند گان شبکه را در مورد تایید کردن یا نکردن یک تراکنش در شبکه تعیین میکند
تراکنش ارزهای دیجیتال به صورت همتا به همتا P2P عمل می کند و بر اساس مدل استفاده شده،نیاز به واسطه ها را از بین می برند. مسئولیت نظارت بر شبکه ارزهای دیجیتال و تامین امنیت آن توسط نودها تامین میشود.نودها در شبکه های مختلف به روش های مختلفی انتخاب میشوند.برای مثال در بیت کوین ، استخراج کنندگان یا ماینر ها هستند که این مسئولیت را بر عهده دارند،در ایاس و ترون درباره انتخاب نودها رای گیری میشود و در شبکه های اثبات سهام،هر کسی که بخشی از سکه هایش را در شبکه به صورت سهام قفل کرده باشد، می تواند در مورد تراکنش ها تصمیم گیری کند.
ارز های دیجیتال چه تفاوتی با پول های معمولی دارند؟
برخی ویژگی های منحصر به فرد سبب ایجاد تمایز بین ارز های دیجیتال و پول های معمولی شده است.البته تمام این ویژگی ها در همه ارز های دیجیتال وجود ندارد و میتوان استثنائاتی را نیز مشاهده کرد.
- اولین ویژگی ارزهای دیجتال غیر قابل برگشت بودن تراکنش هاست .اگر انتقال ارز دیجیتالی را انجام دهید و تراکنش شما تایید شود،دیگر نمیتوانید آن را برگردانید و این کار تنها در صورتی امکان پذیر خواهد بود که گیرنده مایل به انجام این کار باشد.اما این شیوه در بانک ها متفاوت است. اما اگر شما پولی را اشتباه به حساب دیگری انتقال داده باشید، در نهایت با پیگیری قضایی می توانید آن را پس بگیرید . اما اگر بیت کوین یا هر ارز دیگری را اشتباهاً به آدرس دیگری بفرستید،باید بی خیال آن شوید!
- دومین ویژگی منحصر به فردارز های دیجیتال ناشناس بودن یا نیمه ناشناس بودن آن هاست.آدرس کیف پول هایی که همان نقش شماره کارت یا شماره حساب به حساب بانکی دارند،شامل اطلاعات هویتی شما نمیشوند. این آدرس ها که از رشته عبارات حروف و اعداد تشکیل شده اند را تنها با بررسی تاریخچه تراکنش ها و تحلیل های عمیق میتوان به هویت افراد پی برد البته برخی ارز های دیجیتال حریم خصوصی محور مانند مونرو،زیکش وگرین طوری طراحی شده اند که شناسایی هویت را خیلی سخت و تقریباً غیر ممکن میکند
- سومین ویژگی رمز ارزها جهانی یا فرامرزی بودن آنهاست. ارسال پول به نقاط مختلف دنیا ممکن است با سیستم های فعلی تا چندین روز طول بکشد ولی ارزهای دیجیتال این کار را در عرض چند دقیقه می توانند انجام دهند. ارز های دیجیتال محدودیت مرزی نمی شانسند و آنها را میتوان از هر نقطه ای در دنیا به نقطه دیگر فرستاد
- چهارمین ویژگی امنیت ارزهای دیجیتال است.این امنیت در مبادلات درون شبکه ای توسط قدرت هش به اشتراک گذاشته شده توسط افراد (در سیستم های اثبات کار)تامین می شود.ار طرفی سیستم رمز نگاری کلید عمومی و کلید خصوصی این امکان را به اشخاص میدهد که خودشان کنترل پول های دیجیتالشان را به عهده بگیرند و شخص دیگری نتواند به آن ها دسترسی پیدا کند
- پنجمین ویژگی که رمز ارزها را نسبت به پول های معمولی متمایز کرده،انحصاری نبودن آنهاست.افراد برای این که بتوانند از شبکه های ارز دیجیتال مختلفی مانند بیت کوین، اتریوم،لایت کوین و غیره استفاده کنند، نیازی نیست از شخصی یا گروه و سازمانی اجازه بگیرند آنها میتوانند کل تاریخچه تراکنش ها را دانلود کرده و خودشان بدون نیاز به کسب اجازه اقدام به ارسال یا دریافت ارز دیجیتال کنند
انواع ارز دیجیتال
ارز های دیجیتال به جز بیت کوین را میتوان به دو دسته آلت کوین ها و توکن ها تقسیم کرد آلت کوین ها یا همان کوین ها هر کدام بلاک چین مخصوص خودشان را دراند بخشی از کوین ها از کد های اولیه بیت کوین شاخته شده اند و یا به اصطلاح فورکی از بیت کوین هستند این ها با اعمال اصلاحات جزئی در متغیرهایی مانند تعداد سکه ها،الگوریتم استخراج،زمان ایجاد بلاک ها و غیره از بیت کوین به وجودآمده اند.برخی کوین های دیگر مانند اتریوم فریپلو ویوز شبکه خود را بدون استفاده از کد های بیت کوین ساخته اند. این بلاک چین ها اغلب برای کاربردهای بیشتری به جز پول دیجیتال ایجاد شده اند
توکن ها دسته دیگری از ارزهای دیجیتال هستند که بر بستر یک پلتفرم مانند اتریوم یا ویوز و ایاس ساخته می شوند آن ها از بلاک چین اصلی کمک میگیرند توکن ها طی عرضه اولیه سکه یا همان ICOها در ازای تامین سرمایه جمعی به سرمایه گذاران اعطا می شوند.توکن ها کاربردهای مخصوص خودشان را دارند و نمی توان آن ها را به چشم یک ارز دید.خود توکن ها نیز به دو دسته توکن های اوراق بهادار و توکن های کاربرد نقسیم می شود
ارز های دیجیتال مشهور
در حال حاضر بیش از 2200ارز دیجیتال در بازار وجود دارد که بیشتر آن ها پروژه های مرده یا رها شده هستند.در طول تاریخ 10 ساله ارزهای دیجیتال برخی از آن ها از همان ابتدای ورود به بازار جایگاه خود را در رده های بالای جدول ارزشمندترین ها حفظ کرده اند.
بیت کوین
بیت کوین مشهور ترین و قدیمی ترین ارز دیجیتال است که همیشه در کانون توجهات قرار داشته است از زمان ساخت این ارز دیجیتال توسط ساتوشی ناکاموتو بیش از 10 سال میگذرد و از آن زمان تا کنون جایگاه نخست را بین ارزهای دیجیتال از دست نداده است
اتریوم
ایده اتریوم در سال 2013 توسط ویتالیک بوتوین مطرح شد.عرضه اولیه سکه آن در سال 2014 به وقوع پیوست و شبکه آن در جولای 2015 راه اندازی شد. اتریوم از همان ابتدا با ایده های نو آورانه ظاهر شد ارز دیجیتال ایت پلتفرم اتر (ETHER)نام دارد و از اتریوم برای ساخت توکن میتوان استفاده کرد
ریپل
ریپل پلتفرم متن بازی است که برای انجام تراکنش های ارزان و سریع طراحی شده است این سیستم پرداختی در سال 2012عرضه شد و از پول های رایج در شبکه پرداختی خود تمرکز کرده و کوین آن اکس آرپی (XRP)نام دارد
لایت کوین
لایت کوین با هدف پرداخت های سریع تر،با اعمال تغییراتی بر روی کد های بیت کوین توسط چارلی ساخته شد این ارز دیجیتال با نام نقره دیجیتال شناخته می شود و یکی از قدیمی ترین آلت کوین هاست
بیت کوین کش
یکی از فورک های معروف بیت کوین که با اعمال تغییر بر روی اندازه بلاک ها در سال 2017 به وجود آمد .بیت کوین کش در سال 2018به دو زنجیره ABCوSVتقسیم شد به طوری که زنجیره ABCبا نام بیت کویت کش به فعالیت خود ادامه داد
دلیل محبوبیت ارزهای دیجیتال به دلیل بازار پر نوسانشان فناوری که در آن ها به کار رفته و همچنین ایده های آزادی خواهانه ای که دارند به سرعت بین مردم به محبوبیت بالایی دست یافتند بازار ارزهای دیجیتال به دلیل نوپایی آنها نوسانات زیادی دارد و ممکن است در یک روز قیمت یکی از آن ها تا چند صد درصد رشد کرده و یا چند ده درصد ریزش کند
دلیل محبوبیت ارزهای دیجیتال
فناوری به کار رفته در ارزهای دیجیتال با به کار گیری علم رمز نگاری که پایه آن ریاضیات است امکان تقلب را از افراد می گیرد و سیستم های پرداختی را در جهت راست گویی تشویق میکند علاوه بر این جنبه ازادی خواهانه و کنار گذاشتن واسطه ها باعث شده تا افرادی که نسبت به سیستم های مالی سنتی بدبین بودند نیز به سمت ارزهای دیجیتال متمایل شوند
